MAHRAM-MAHRAM KERANA PENYUSUAN

Soalan; assalamualaikum ustaz. Saya ada satu persoalan di mana seorang lelaki telah berkahwin dengan Gadis A dan telah melahirkan anak tidak cukup 6 bulan qomariah. kemudian telah bercerai beberapa bulan kemudian. lelaki ini telah berkawin pula dengan gadis B dan mempunyai anak.Gadis A tadi juga telah berkahwin lain. Persoalan di sini adalah:
1. anak yang dilahirkan tadi telah menjadi anak susuan kepada lelaki tersebut, adakah anak tersebut menjadi mahram kepada anak-anak dengan Gadis B?
2. boleh ustaz terangkan siapakah lagi yang menjadi mahram bagi anak tersebut?
3. kitab atau buku apa yang boleh menjadi bahan rujukan kepada saya selain dari Kitab Hadis dan Al-Quran?

Jawapan;

1. Mahram bermaksud orang-orang yang haram dikahwini oleh seorang lelaki atau wanita buat selama-lamanya. Ada tiga faktor/sebab yang menimbulkan ikatan mahram, iaitu;
a) Keturunan
b) Perkahwinan
c) Penyusuan.
Soalan di atas menyentuh tentang mahram kerana factor ketiga iaitu penyusuan.

2. Terdapat hadis dari Nabi s.a.w. menegaskan; “Diharamkan kerana pengusuan sama seperti orang-orang yang diharamkan kerana Nasab (keturunan)”. (HR Imam al-Bukhari dan Muslim dari Ibnu 'Abbas r.a.).

Bagi seorang lelaki, mahram-mahramnya kerana nasab ada tujuh;
1. Ibu dan ke atas (yakni nenek dan seterusnya ke atas)
2. Anak perempuan dan cucu perempuannya
3. Saudara-saudara perempuannya (sama ada seibu-sebapa, sebapa atau seibu sahaja)
4. Anak-anak perempuan kepada saudara-saudara lelakinya
5. Anak-anak perempuan kepada saudara-saudara perempuannya
6. Ibu-ibu saudara dari sebelah bapanya (al-‘ammaat)
7. Ibu-ibu saudara dari sebelah ibunya (al-khalaat)

Bagi seorang wanita, mahram-mahramnya kerana nasab juga ada tujuh;
1. Bapa dan ke atas (yakni datuk dan seterusnya ke atas)
2. Anak lelakinya dan cucu lelakinya
3. Saudara-saudara lelakinya
4. Anak-anak lelaki kepada saudara-saudara lelakinya
5. Anak-anak lelaki kepada saudara-saudara perempuannya
6. Bapa-bapa saudara dari sebelah bapanya
7. Bapa-bapa saudara dari sebelah ibunya.

Berdasarkan kaedah yang ditetapkan oleh Nabi dalam hadis di atas, dapat kita tetapkan mahram-mahram kerana susuan bagi seorang lelaki sebagaimana berikut;
1. Ibu susuannya; iaitu ibu yang menyusukannya (*Suami ibu susuannya akan menjadi bapa susuannya). Turut menjadi mahramnya ialah ibu kepada perempuan tersebut yang akan menjadi neneknya kerana susuan dan begitulah seterusnya ke atas.
2. Anak perempuan susuannya; iaitu anak perempuan yang pernah disusui oleh isterinya.
3. Saudara-saudara perempuan sesusuan dengannya; iaitu anak-anak perempuan kepada ibu susuannya, perempuan-perempuan yang pernah disusui oleh ibu susuannya dan juga yang pernah disusui oleh ibunya sendiri.
4. Anak-anak perempuan kepada saudara-saudara perempuan sesusuan dengannya.
5. Anak-anak perempuan kepada saudara-saudara lelaki sesusuan dengannya.
6. Ibu-ibu saudara dari sebelah ibu susuannya; iaitulah kakak-kakak dan adik-adik perempuan kepada ibu susuannya. (خالاته)
7. Ibu-ibu saudara dari sebelah bapa susuannya (yakni suami kepada ibu susuannya); iaitulah kakak-kakak dan adik-adik perempuan kepada bapa susuannya. (عماته)

Bagi seorang wanita pula;
1. Bapa susuannya; iaitu suami kepada ibu susuannya. Turut menjadi mahramnya ialah bapa kepada bapa susuanya yang akan menjadi datuknya kerana susuan dan begitulah seterusnya ke atas.
2. Anak lelaki susuannya; iaitu lelaki yang pernah disusuinya.
3. Saudara-saudara lelaki sesusuan dengannya; iaitu anak-anak lelaki kepada ibu susuannya, lelaki-lelaki yang pernah disusui oleh ibu susuannya dan juga yang pernah disusui oleh ibunya sendiri.
4. Anak-anak lelaki kepada saudara lelaki sesusuan dengannya.
5. Anak-anak lelaki kepada saudara perempuan sesusuan dengannya.
6. Bapa-bapa saudara dari sebelah ibu susuannya; iaitu abang-abang dan adik-adik lelaki kepada ibu susuannya. (أخوالها)
7. Bapa-bapa saudara dari sebelah bapa susuannya; iaitu abang-abang dan adik-adik lelaki kepada bapa susuannya (yakni suami kepada ibu susuannya). (أعمامها)

(3) Penyusuan yang menimbulkan ikatan mahram ialah yang memenuhi dua syarat;
a) Bayi yang disusui hendaklah umurnya belum mencapai dua tahun.
b) Hendaklah jumlah penyusuan tidak kurang dari lima kali.

(4) Di antara hukum-hakam yang berkait dengan mahram kerana penyusuan adalah seperti berikut;
a) Tidak harus antara lelaki dan wanita yang ada ikatan mahram kerana susuan untuk berkahwin buat selama-lamanya.
b) Aurat antara lelaki dan wanita yang ada ikatan mahram kerana susuan adalah sama seperti aurat sesama mahram kerana nasab (keturunan).
c) Harus mereka berduaan dalam rumah atau tempat tertutup jika aman dari fitnah iaitu dorongan nafsu dan keinginan kepada jimak (zina) atau bibit-bibit pendahulu kepadanya.
d) Harus seorang wanita keluar bermusafir dengan lelaki yang menjadi mahramnya kerana susuan.
e) Walaupun ada ikatan mahram tersebut, namun antara mahram-mahram kerana susuan tidak boleh mewarisi antara satu sama lain. Ini kerana penyusuan tidak tersenarai dalam factor-faktor perwarisan dalam Islam iaitu;
i) Kerana nasab; iaitu hubungan keturunan dan kekeluargaan.
ii) Kerana perkahwinan; iaitu hubungan antara suami dan isteri.
iii) Kerana wala'; iaitu hubungan antara hamba dan bekas tuannya.

(4) Berbalik kepada soalan puan;
a) Ya, anak lelaki tersebut akan menjadi mahram kepada anak-anaknya dengan gadis B di mana hubungan beliau dengan mereka ialah sebagai saudara sesusuan.
b) Orang-orang lain yang menjadi mahram beliau kerana penyusuan itu telah pun saya terangkan di atas.
c) Adapun rujukan, puan boleh merujuknya dalam buku-buku yang mengupas tentang hukum-hakam kekeluargaan di dalam Islam.

Wallahu a’lam.

Rujukan;

1. Aun al-Ma’bud, bab Ma Yuhramu Min ar-Radhaa’h Ma Yuhramu Min an-Nasab, 6/37