Soalan; Assalamualaikum ustaz. Saya ingin bertanya mengenai pembahagian harta dan hak kepada cucu. Sekiranya nenek masih hidup dan anaknya (lelaki) telah meninggal dunia, adakah cucu-cucunya(anak kepada anak lelakinya yang meninggal dunia) akan mendapat bahagian kepada hak ayah yang telah meninggal dunia setelah nenek meninggal.Sekarang nenek hanya mempunyai seorang anak perempuan sahaja dan suami dan ibubapanya telah lama meninggal dunia dan nenek tidak mempunyai adik beradik yang lain.
Jawapan;
Harta seseorang tidak harus dibahagikan kepada waris-warisnya melainkan setelah ia disahkan meninggalkan dunia. Ini kerana dalam perwarisan Islam, ada dua syarat yang mesti dipenuhi sebelum pengagihan harta pusaka dibuat;
1. Telah benar-benar dipastikan kematian orang yang akan diwarisi hartanya.
2. Orang yang bakal mewarisi ia masih hidup pada ketika berlaku kematian tersebut. Jika ia telah meninggal, ia tidak akan mewarisi dari orang yang mati kemudian darinya.
Dalam kes di atas, oleh kerana nenek saudara masih hidup hartanya tidak harus dibahagikan. Yang perlu dibahagikan ialah harta bapa saudara kerana ia telah sah meninggal dunia. Harta milik ayah saudara itu hendaklah dibahagikan segera sebaik kematiannya, bukan dengan menunggu hingga ibunya (yakni nenek saudara) meninggal.
Adapun apabila nenek saudara meninggal nanti, apakah saudara adik-beradik (iaitu cucu-cucunya) akan mewarisi? Jawapannya; Syariat telah menetapkan hukum perwarisan cucu adalah seperti berikut;
1. Cucu yang berhak mewarisi ialah cucu kepada anak lelaki sahaja (cucu lelaki dan cucu perempuan), yakni; anak lelaki kepada anak lelaki dan anak perempuan kepada anak lelaki.[1]
2. Cucu-cucu hanya akan mewarisi jika si mati tidak mempunyai anak lelaki yang masih hidup. Jika ia mempunyai anak lelaki yang masih hidup, anak lelaki itu akan menghadang cucu-cucu dari mewarisi harta kerana ia lebih hampir dengan si mati dari mereka.
3. Jika si mati hanya mempunyai anak perempuan sahaja, hendaklah diperhatikan keadaan berikut;
A) Jika cucu-cucu yang ada terdiri dari lelaki sahaja atau lelaki dan perempuan, mereka (yakni cucu-cucu) akan mewarisi baki harta setelah ditolak bahagian-bahagian orang lain yang diberi hak mewarisi oleh Syariat. (*Cucu lelaki akan mendapat sekali ganda dari bahagian cucu perempuan)
B) Jika cucu yang ada itu perempuan sahaja, ia akan mewarisi 1/6 harta jika si mati hanya mempunyai seorang sahaja anak perempuan. Jika si mati mempunyai ramai anak perempuan, tidak ada bahagian untuk cucu perempuan.
4. Jika si mati tidak mempunyai anak langsung (sama ada anak lelaki atau anak perempuan), mereka akan mengambil tempat anak-anak si mati, iaitu mewarisi sebagaimana berikut;
A) Jika semua mereka lelaki sahaja atau lelaki dan perempuan, mereka akan mewarisi baki harta setelah ditolak bahagian-bahagian orang lain. (Cucu lelaki mendapat sekali ganda dari bahagian cucu perempuan).
B) Jika perempuan sahaja (yakni cucu perempuan sahaja yang ada, tiada cucu lelaki); sekiranya seorang sahaja, ia akan mendapat 1/2 dan jika ramai, akan mendapat 2/3 (iaitu dikongsi bersama).
Merujuk kepada soalan di atas, jika waris-waris nenek saudara kekal seperti sekarang jika ia mati nanti, maka pembahagiannya adalah seperti berikut;
- Suaminya; mendapat 1/4
- Anak perempuannya; 1/2
- Saudara adik-beradik (cucu-cucunya; lelaki dan perempuan); mendapat baki setelah ditolak bahagian-bahagian di atas. Cucu lelaki diberi bahagian sekali ganda dari bahagian cucu perempuan.
(Sebagai contoh, jika harta yang ditinggalkan RM 40 000; Suami mendapat RM 10 000, anak perempuan mendapat RM 20 000. Baki iaitu RM 10 000 diberikan kepada cucu-cucu dengan cucu lelaki mendapat sekaliganda dari yang diperolehi cucu perempuan).
Wallahu a'lam.
Jawapan;
Harta seseorang tidak harus dibahagikan kepada waris-warisnya melainkan setelah ia disahkan meninggalkan dunia. Ini kerana dalam perwarisan Islam, ada dua syarat yang mesti dipenuhi sebelum pengagihan harta pusaka dibuat;
1. Telah benar-benar dipastikan kematian orang yang akan diwarisi hartanya.
2. Orang yang bakal mewarisi ia masih hidup pada ketika berlaku kematian tersebut. Jika ia telah meninggal, ia tidak akan mewarisi dari orang yang mati kemudian darinya.
Dalam kes di atas, oleh kerana nenek saudara masih hidup hartanya tidak harus dibahagikan. Yang perlu dibahagikan ialah harta bapa saudara kerana ia telah sah meninggal dunia. Harta milik ayah saudara itu hendaklah dibahagikan segera sebaik kematiannya, bukan dengan menunggu hingga ibunya (yakni nenek saudara) meninggal.
Adapun apabila nenek saudara meninggal nanti, apakah saudara adik-beradik (iaitu cucu-cucunya) akan mewarisi? Jawapannya; Syariat telah menetapkan hukum perwarisan cucu adalah seperti berikut;
1. Cucu yang berhak mewarisi ialah cucu kepada anak lelaki sahaja (cucu lelaki dan cucu perempuan), yakni; anak lelaki kepada anak lelaki dan anak perempuan kepada anak lelaki.[1]
2. Cucu-cucu hanya akan mewarisi jika si mati tidak mempunyai anak lelaki yang masih hidup. Jika ia mempunyai anak lelaki yang masih hidup, anak lelaki itu akan menghadang cucu-cucu dari mewarisi harta kerana ia lebih hampir dengan si mati dari mereka.
3. Jika si mati hanya mempunyai anak perempuan sahaja, hendaklah diperhatikan keadaan berikut;
A) Jika cucu-cucu yang ada terdiri dari lelaki sahaja atau lelaki dan perempuan, mereka (yakni cucu-cucu) akan mewarisi baki harta setelah ditolak bahagian-bahagian orang lain yang diberi hak mewarisi oleh Syariat. (*Cucu lelaki akan mendapat sekali ganda dari bahagian cucu perempuan)
B) Jika cucu yang ada itu perempuan sahaja, ia akan mewarisi 1/6 harta jika si mati hanya mempunyai seorang sahaja anak perempuan. Jika si mati mempunyai ramai anak perempuan, tidak ada bahagian untuk cucu perempuan.
4. Jika si mati tidak mempunyai anak langsung (sama ada anak lelaki atau anak perempuan), mereka akan mengambil tempat anak-anak si mati, iaitu mewarisi sebagaimana berikut;
A) Jika semua mereka lelaki sahaja atau lelaki dan perempuan, mereka akan mewarisi baki harta setelah ditolak bahagian-bahagian orang lain. (Cucu lelaki mendapat sekali ganda dari bahagian cucu perempuan).
B) Jika perempuan sahaja (yakni cucu perempuan sahaja yang ada, tiada cucu lelaki); sekiranya seorang sahaja, ia akan mendapat 1/2 dan jika ramai, akan mendapat 2/3 (iaitu dikongsi bersama).
Merujuk kepada soalan di atas, jika waris-waris nenek saudara kekal seperti sekarang jika ia mati nanti, maka pembahagiannya adalah seperti berikut;
- Suaminya; mendapat 1/4
- Anak perempuannya; 1/2
- Saudara adik-beradik (cucu-cucunya; lelaki dan perempuan); mendapat baki setelah ditolak bahagian-bahagian di atas. Cucu lelaki diberi bahagian sekali ganda dari bahagian cucu perempuan.
(Sebagai contoh, jika harta yang ditinggalkan RM 40 000; Suami mendapat RM 10 000, anak perempuan mendapat RM 20 000. Baki iaitu RM 10 000 diberikan kepada cucu-cucu dengan cucu lelaki mendapat sekaliganda dari yang diperolehi cucu perempuan).
Wallahu a'lam.
Ulasan